‘Mensen met dementie hebben recht op deelname aan de gemeenschap’

Foto: Pixabay - Alterfines (CC0-Public Domain)

LEUDAL – Een passende en zinvolle daginvulling voor mensen met dementie begint met een goed en open gesprek. In Leudal gingen men op onderzoek uit: hoe willen inwoners met dementie hun dag invullen en hoe kan de gemeenschap hier op inspelen?

Door middel van verschillende workshops met verenigingen, ondernemers, betrokken inwoners én de mensen om wie het gaat ging de gemeente op drie plekken het gesprek aan. Lonneke Linden (beleidsmedewerker sociaal domein in Leudal), Wiebe Cnossen (bestuurslid Into d’mentia) en Tjeu van de Laar (voorzitter Seniorenvereniging en actief inwoner van Roggel) delen hun ervaringen.

Zoektocht
Hoe organiseer je ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten in een gemeente met verschillende (kleine) kernen en weinig inwoners? Dat was de zoektocht van Leudal vertelt Cnossen: ‘Veel beleid is gericht op de steden, maar dat is niet onze realiteit. Hier kun je soms je buren niet zien omdat de afstanden zo groot zijn.’ Deelnemers aan de workshops die zijn georganiseerd waren vertegenwoordigers vanuit verschillende verenigingen, ondernemers, maar ook mensen met beginnende dementie, hun mantelzorgers en geïnteresseerde inwoners. Cnossen vertelt over één van de aanwezigen, een chauffeur bij het persoonsvervoer: ‘Hij komt veel dementie tegen in zijn werk en wil graag meer weten én meedenken over hoe er aandacht aan het thema gegeven kan worden.’ Dat de gemeenschap betrokken is, is kenmerkend voor Leudal volgens Linden. ‘Er zijn veel verenigingen en er is de wil om naar elkaar om te kijken. Mensen willen graag helpen, maar weten niet goed hoe of waar.’ Dat hoopt de gemeente te doorbreken door meer informatie te geven en bewustwording te creëren.

Mindset
Dementie is voor de gemeente Leudal een maatschappelijk vraagstuk waarbij niet de ziekte, maar de mens centraal staat. Tjeu van de Laar benadrukt dat het gaat om een verandering in mindset: ‘We hebben het hier niet alleen over dementie, maar over het recht op deelname aan de gemeenschap. Het gaat om hoe mensen mee kunnen en willen doen, niet om ziekte.’ Om mensen met dementie deel te kunnen laten nemen aan de gemeenschap is samenwerking nodig. Van de Laar ziet nu al mooie voorbeelden ontstaan. Zo zijn er naar aanleiding van de workshop verschillende verenigingen bij elkaar gekomen om te zoeken naar manieren om mensen met dementie, die geen lid zijn, tóch te laten deelnemen en includeren. Zij kijken nu hoe ze elkaars faciliteiten, zoals vervoer, en vrijwilligers met ervaring met dementie kunnen uitwisselen en benutten. Kortom, hoe er vanuit de gemeenschap ontzorgt kan worden.

Faciliterend
De gemeente Leudal heeft hier een faciliterende rol in. Linden legt uit dat het ook binnen de gemeente een verandering in perspectief is geweest. Zo zijn ze gestart met domein overstijgende overleggen. Linden legt uit: ‘Denk bijvoorbeeld aan de combinatie zorg- en woonaanbod. Wekelijks bespreken we de aanvragen die bij ons binnenkomen, bijvoorbeeld voor het plaatsen van mantelzorgwoningen, gezamenlijk met het domein ruimte en de afdeling vergunningen. Zo geven we gezamenlijk advies en doen we ons best om inwoners beter te helpen.’ Ook zijn naar aanleiding van de workshops gemeenteambtenaren bij de overleggen van een gemeenschapshuis aangesloten. Het doel is om zo op maat te kijken welke functie het huis heeft en hoe deze goed benut kan worden en blijven in de toekomst. Tjeu van de Laar vult aan dat het tijd en energie kost om deze manier van werken aan te nemen, maar dat het belangrijk is alle ‘eilandjes’ in de gemeente met elkaar te verbinden.

Verbinden
Het verbinden van alle verenigingen en belanghebbenden zien ze in Leudal als het belangrijkste doel op de kortere termijn. Wanneer ze vooruit kijken zien ze een rol weggelegd voor technologie bij het aansluiten bij behoeften van mensen met dementie. Cnossen vertelt dat dit meer tijd en investering vraagt, maar dat technologie een mooi middel is om mensen met dementie op maat te ondersteunen.
Denk aan ruimtes binnen de zorginstellingen waarin met projectoren herinneringen opgehaald kunnen worden. Samenwerking met universiteiten in Eindhoven en Maastricht worden hiervoor gezocht. Op dit moment gebruiken ze in Leudal al een technologische toepassing om bewustwording over dementie op gang te brengen: een VR bril. Met deze bril beleef je de wereld zoals iemand met dementie die ervaart, waardoor je ziet wat je soms zo van slag kan maken. En vervolgens beter hun leefwereld begrijpt. Maar, vult Tjeu van de Laar aan, ‘technologie is altijd een middel, nooit een doel op zich’.

Samenwerken
Als gemeente is het bieden van een luisterend oor belangrijk: zo geef je ruimte en tijd om inwoners hun verhaal te laten doen, aldus Linden. En juist dat verhaal is belangrijk om te vinden waar de behoefte ligt. Linden vertelt: ‘Als je vragen stelt: houdt ze simpel en eenvoudig. Ga niet te veel hoog over, zo blijft het laagdrempelig en concreet. Dan kan iedereen meepraten.’ Dat werkt erg goed volgens Tjeu van de Laar. ‘Ieders eigen ervaringen krijgen een plek. Zo worden mensen aan het denken gezet en komt de bewustwording tot stand dat we het met z’n allen moeten doen’. Het belang van samenwerken wordt nog een keer onderstreept. Het gaat om een bredere maatschappelijke verandering. Het draait niet alleen om dementie, maar ook over de manier waarop we voor elkaar gaan zorgen in de toekomst. Tjeu van de Laar roept anderen op: ‘Denk vooral in mogelijkheden en werk samen vanuit verschillende perspectieven.’ Cnossen vult aan dat hij meeneemt dat het zinvol is om de gemeenschapszin verder te versterken. Juist omdat veel mensen wel willen maar niet goed weten hoe ze moeten beginnen. Hierbij is het geven van voorlichting en informatie over dementie belangrijk. Een beter begrip leidt tot commitment én er ontstaan kleine netwerken die helpen. Zo beweegt de gemeente Leudal, met alle samenwerkingspartners en inwoners, naar een zorgzame samenleving.

© Movisie, Utrecht, 2023

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen