HAELEN – In het kader van de lopende tentoonstelling Molens van Leudal en de opening -morgen- van de waterkrachtcentrale Sint Elisabethmolen, verzorgt ingenieur Hans de Mars op dinsdag 23 juni een lezing over watermolens en hun invloed op de omgeving. De lezing vindt plaats in Bezoekerscentrum Leudal.
Watermolens zijn door de eeuwen heen van grote invloed geweest op de landschappelijke en ecologische ontwikkeling van beekdalen. Vaak waren de belangen van molenaars en gebruikers van landerijen in de beekdalen tegenstrijdig. In de loop van de vorige eeuw groeide bovendien het besef van het belang van natuur en landschap.
Waterpeil
In verband met een zo hoog mogelijke energieopbrengst streefde de molenaar naar een zo hoog mogelijk peil. Boeren wilden het waterpeil in de beek (en hierdoor de hoogte van het grondwater) zodanig laag hebben, dat de akkers goed te bewerken waren. Het waterpeil moest ook weer niet te laag zijn, omdat anders de gewassen op de akkers niet voldoende water kregen. In het belang van natuur en landschap is een hoog waterpeil in verband met natuurontwikkeling gewenst.
Historisch erfgoed
De meeste watermolens hebben in de loop van de vorige eeuw hun functie verloren en zijn nu nog slechts een toeristische attractie. Vaak verkeert de bouwkundige toestand van dit historisch erfgoed in een slechte staat, of het is zelfs helemaal verdwenen uit het landschap. Bij de overwegingen om een watermolen te restaureren en opnieuw in gebruik te nemen speelt de toekomstige functie een grote rol. Het kleinschalig opwekken van energie door waterkracht behoort dan tot de mogelijkheden. Dan worden ook belangen van grondgebruik, natuur en landschap weer actueel en is een goede afweging van deze belangen noodzakelijk.
Sint Elisabethmolen
In opdracht van de Molenstichting Limburg heeft ingenieursbureau Royal HaskoningDHV in 2013 een beoordelingsinstrument ontwikkeld, om de invloedsfeer van watermolens in beekdalen te bepalen en te waarderen. Met dit instrument kunnen de belangen van watermolens en hun specifieke betekenis voor natuur en landschap worden afgewogen en op waarde geschat. De in het onderzoek uitgewerkte methodiek is voor enkele watermolens nader uitgewerkt, waaronder de Sint Elisabethmolen en de Leumolen (ook wel Ursulamolen) beiden gelegen aan de Leubeek.
Studiegroep Leudal
In de lezing van Hans de Mars, een van de onderzoekers van genoemd bureau, is er daarnaast ook aandacht voor de Tungelroysebeek en het Leudal. De lezing begint om 19.30 uur in het Bezoekerscentrum Leudal aan de Roggelseweg in Haelen. De toegang kost 2 euro. Voor donateurs van de Stichting Studiegroep Leudal is de toegang gratis.
